Działalność badawcza

Działalność badawcza

• Badania nad technologią i sposobem użytkowania mezolitycznych wytworów z surowców kamiennych i organicznych, studia z zakresu archeologii eksperymentalnej oraz szeroko rozumianej problematyki środkowej epoki kamienia.
• Studia nad możliwościami interpretacji funkcji i organizacji przestrzennej obozowisk paleolitycznych i mezolitycznych.
• Badania nad użytkowaniem surowców krzemiennych oraz kostnych przez społeczności prehistoryczne Litwy.
• Badania nad prehistoryczną bronią miotaną z surowców kostnych.
• Neolit Europy Środkowej i Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem północno-wschodniej rubieży osadnictwa wczesnorolniczego. Metodyka i metodologia w badaniach neolitu.
• Pozyskiwanie i dystrybucja surowców ze skał krzemionkowych w neolicie i epokach metali. Traseologia w studiach nad pradziejowym krzemieniarstwem (neolit-epoka brązu-epoka żelaza). Historia archeologii i myśli archeologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów ośrodka toruńskiego. Metodologia archeologii.
• Studia nad metalurgią społeczności pradziejowych (od neolitu po okres wędrówek ludów) oraz analizy ceramiki z epoki neolitu i wczesnych okresów epoki brązu z zastosowaniem metod instrumentalnych. Badania są realizowane we współpracy z parterami z Polski i z zagranicy.
• Badania osadnictwa młodszej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na obszarze Polski północnej. Badania archeologiczne i archeometaloznawcze skarbów wyrobów metalowych i wybranych narzędzi kamiennych związanych z pradziejową produkcją brązowniczą (we współpracy międzyośrodkowej, między innymi z Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie i Katedrą Geologii i Hydrogeologii Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMK).
• Badania z zakresu teorii i historii archeologii pradziejowej epok metali. Badania archeologiczne i archeobiologiczne niespalonych szczątków ludzkich kultury łużyckiej (we współpracy m. in. z Katedrą Antropologii Uniwersytetu Łódzkiego i Instytutem Ekologii i Bioetyki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego).
• Studia nad przemianami jakie miały miejsce na ziemi chełmińskiej od czasów bezpośrednio poprzedzających okres wykrystalizowania się kultury oksywskiej po zanik kultury wielbarskiej, na tle kultury Barbaricum.
• Rozwój żeglugi epoki brązu w basenie Morza Śródziemnego. Badania podwodnego krajobrazu kulturowego w kontekście wykorzystywania go przez społeczeństwa pradziejowe, rozwój żeglugi i portów w basenie Morza Bałtyckiego.

Priorytetowe Zespoły Badawcze UMK działające w Katedrze Prahistorii

Team for Traceology and Residue studies

Zespół znalazł się w gronie finalistów konkursu na priorytetowe zespoły badawcze UMK. Liderem zespołu jest dr hab. Grzegorz Osipowicz, prof. UMK.

Team for Traceology and Residue studies (link) jest interdyscyplinarnym zespołem badawczym podejmującym problematykę technologii i funkcji prehistorycznych wytworów z surowców kamiennych i kościanych. W zakres prowadzonych przez członków zespołu prac wchodzą ponadto analizy chemiczne różnego typu pozostałości organicznych i nieorganicznych, identyfikowanych na przedmiotach pradziejowych oraz studia nad wpływem procesów podepozycyjnych na artefakty zdeponowane w różnych środowiskach.

Trzon zespołu tworzą doświadczeni i stosunkowo młodzi pracownicy UMK o dużym i udokumentowanym potencjale badawczym. Polityka personalna Zespołu na najbliższe lata jest ukierunkowana przede wszystkim na wsparcie młodszych badaczy oraz rozwój współpracy międzynarodowej w zakresie pozyskiwania nowych specjalistów oraz wymiany stażowej i studenckiej.

Jedno z podstawowych założeń programu badań Zespołu stanowi kooperacja międzynarodowa. W tym zakresie kontynuowana jest m. in. współpraca z Litewskim Instytutem Historii oraz Uniwersytetem w Wilnie, w kwestii analizy traseologicznej artefaktów kościanych i kamiennych z najważniejszych litewskich stanowisk archeologicznych datowanych na epokę kamienia (m. in. Šventoji, Žemaitiške oraz Kaltanėnai). Badania te stanowią kontynuacje wcześniejszych wspólnych projektów, realizowanych m.in. w ramach międzynarodowego grantu Neolithisation of Costal Lithuania.

Centre for Underwater Archaeology

Zespół Centre for Underwater Archaeology (link) znalazł się w gronie wyróżnionych zespołów w ramach konkursu na priorytetowe zespoły badawcze UMK. Liderem zespołu jest dr hab. Andrzej Pydyn, prof. UMK. Zespół Centre for Underwater Archaeology bazuje na kilkudziesięcioletnim dorobku Zakładu Archeologii Podwodnej. Misja Centrum to prowadzenie podwodnych badań archeologicznych w kraju i za granicą oraz rozwijanie i wprowadzanie nowych technologii do badań podwodnych. Partnerami badawczymi Centrum jest Flinders University oraz International Centre for Underwater Archeology in Zadar. Współpraca z badaczami chorwackimi obejmuje nie tylko Ostrów Lednicki, ale również podwodne badania archeologiczne w Nin (Chorwacja). Wieloletnia kooperacja w ramach UNESCO UNITWIN Network for Underwater Archaeology daje dostęp do wymiany doświadczeń z kilkunastoma partnerami z różnych krajów.

Realizowane i zrealizowane projekty badawcze

1. Studia nad pradziejowymi społecznościami łowców-zbieraczy z obszaru Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego, uwzględniająca studia nad ich życiem codziennym, mobilnością, relacjami z otaczającym środowiskiem naturalnym oraz kontaktami z innymi rejonami Europy. Strona internetowa projektu: www.searchingformesolithic.umk.pl.
2. Studia nad mobilnością społeczności mezolitycznych oraz organizacją przestrzenną (wewnętrzną i zewnętrzną) ich obozowisk.
3. Badania traseologiczne (technologiczne i funkcjonalne) artefaktów kościanych ze stanowisk datowanych na epokę kamienia z terenu Litwy: Šventoji 1–4, 6, 23 oraz 26, Žemaitiške oraz Kaltanėnai.
4. Archeologia doświadczalna jako metoda badań pradziejów. W ramach tego projektu w roku 2020 zorganizowano International Camp of Experimental Archaeology (strona obozu: www.exarchcamp.umk.pl).
5. Studia nad technikami wykonywania oraz użytkowania późnopaleolitycznych i mezolitycznych wytworów z surowców kostnych utożsamianych z bronią łowiecką odkrytych na terenie ziem polskich.
6. Kultura pucharów lejkowatych na ziemi chełmińskiej.
7. Początki kultury pucharów lejkowatych (grupa wschodnia).
8. Subneolit północno-wschodnioeuropejski na Niżu Polskim.
9. Zbieracze i łowcy w dobie neolitu polskiego.
10. Pierwsi rolnicy na ziemi chełmińskiej – uwarunkowania społeczne.
11. Kultura pucharów lejkowatych na obszarze byłych Prus Wschodnich.
12. Kultura pucharów lejkowatych na Równinie Chełmżyńskiej.
13. Traseologia w studiach nad prehistorycznym górnictwem krzemienia.
14. Historia toruńskiej archeologii (archeologia na UMK).
15. Krzemieniarstwo wczesnoneolityczne na ziemi chełmińskiej.
16. Krzemieniarstwo kultury pucharów lejkowatych na Pomorzu Gdańskim.
17. Studia nad najstarszą metalurgią na ziemiach polskich.
18. Badania pradziejowej ceramiki naczyniowej nowoczesnymi metodami instrumentalnymi.
19. Cykl oksywsko-wielbarski na ziemi chełmińskiej w świetle powiązań interregionalnych.
20. Kontakty ludności Pomorza i ziemi chełmińskiej w okresie przedrzymskim i rzymskim w świetle analiz chorologiczno-chronologicznych i spektralnych ich artefaktów.
21. Kolebka Piastów (badania podwodne jeziora Lednickiego), najdłużej realizowany projekt badawczy w Instytucie Archeologii, UMK.
22. Badania podwodne osad typu Biskupińskiego.