Instytut Archeologii

KontaktSzosa Bydgoska 44/48, 87-100 Toruń
tel.: +48 56 611 39 71
fax: +48 56 611 39 74
e-mail: inarcheo@umk.pl
obrazek nr 1 Gabinet zabytków Gabinet zabytków

Nowa publikacja Zespołu do Badań Traseologicznych i Studiów nad Rezyduami

W prestiżowym periodyku Journal of Archaeological Method and Theory opublikowano właśnie nowy artykuł członków Zespołu do Badań Traseologicznych i Studiów nad Rezyduami!
Został on poświęcony zrelacjonowaniu wyników pilotażowych studiów, ukierunkowanych na weryfikacje możliwości identyfikacji kości i poroża archeologicznego przy użyciu FTIR (Fourier Transform Infrared Spectroscopy).
Podjęto w nim również próbę identyfikacji za pomocą tego narzędzia różnych metod rozmiękczania tych surowców, co dało bardzo interesujące rezultaty w przypadku znanych powszechnie naramienników „kościanych” grupy brzesko-kujawskiej kultury lendzielskiej.
Praca z pewnością nie jest super lekką lekturą, ale może kogoś z Państwa zainteresuje 
Link do artykułu:
https://link.springer.com/article/10.1007/s10816-025-09729-1

Szkoła Letnia Archeologii Środowiskowej „ArcheoSummer 2025” 21–25 lipca 2025, Smoleń, Jura Krakowsko-Częstochowska

W dniach 21–25 lipca 2025 r. w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej odbyła się Szkoła Letnia Archeologii Środowiskowej „ArcheoSummer 2025”.

W wydarzeniu, oprócz studentów z Polski, uczestniczyli także goście z Chin, Hiszpanii i Francji. Podczas sesji terenowych, prowadzonych przez dr hab. Magdalenę Sudoł-Procyk, dr Magdalenę Krajcarz oraz em. prof. Krzysztofa Cyrka z Instytutu Archeologii UMK, a także dr. hab. Macieja T. Krajcarza, prof. ING PAN, i dr. Damiana Stefańskiego z Muzeum Archeologicznego w Krakowie, uczestnicy mieli okazję zapoznać się z najważniejszymi paleolitycznymi stanowiskami jaskiniowymi Jury Polskiej. Odwiedzono m.in. Jaskinię Biśnik, Jaskinię Perspektywiczną, Schronisko w Smoleniu III, Jaskinię Stajnia, Jaskinię Ciemną oraz Jaskinię Mamutową.

Istotnym elementem tegorocznej edycji było poznanie wychodni lokalnych złóż krzemienia oraz stanowisk jego pradziejowego i nowożytnego pozyskiwania. Uczestnicy odwiedzili m.in. pradziejową kopalnię krzemienia czekoladowego wraz z kompleksem pracowni w Porębie Dzierżnej, którą zaprezentowali dr hab. Magdalena Sudoł-Procyk, dr hab. Maciej T. Krajcarz oraz mgr Hubert Binnebesel. Z kolei nowożytną kopalnię krzemienia jurajskiego i towarzyszące jej pracownie skałkarskie w Zelkowie omówiła dr Dagmara Werra z IAiE PAN. Zajęcia praktyczne koncentrowały się na technologiach wytwarzania narzędzi krzemiennych, inspirowanych znaleziskami z odwiedzanych stanowisk.

W ramach wykładów gościnnych dr Feng Yue z Peking University (Chiny) zaprezentowała temat „Paleolit Środkowy w Chinach: czy istnieje i jak wygląda?”, dr Nuria Castañeda z Universidad Autónoma de Madrid (Hiszpania) przedstawiła referat pt. „Neolityczny kompleks kopalni w Casa Montero–Los Cerros”, natomiast dr Dagmara Werra z IAiE PAN w Warszawie opowiedziała o „Pradziejowych kopalniach krzemienia w Polsce”.

Fotorelację z tego wydarzenia można znaleźć na FB:

https://www.facebook.com/instytut.archeologii.umk/posts/pfbid02LFX2MWNQQcrLkZDTc9TUAkj7NSordLrHDEsva6JM7uwc4RyXDwxFhcTDyKvHEdG8l

Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla dr Justyny Orłowskiej

Jest nam niezwykle miło poinformować, że nasza koleżanka, dr Justyna Orłowska otrzymała Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców.
Dr J. Orłowska jest jednym z zaledwie dwóch laureatów tej edycji konkursu w dyscyplinie „Archeologia” i jednym z ośmiu laureatów z UMK.

Serdecznie gratulujemy Pani Doktor !

 

Szczegóły na temat wyników konkursu można znaleźć pod linkiem:
https://www.gov.pl/web/nauka/ogloszenie-wynikow-postepowania-w-sprawie-przyznania-stypendiow-ministra-nauki-i-szkolnictwa-wyzszego-dla-wybitnych-mlodych-naukowcow-w-2025-r-edycja-20

oraz na portalu UMK:
https://portal.umk.pl/pl/article/stypendia-dla-wybitnych-2

 

Witamy nowego pracownika

Jest nam bardzo miło poinformować, że od czerwca br. do grona badaczy pracujących w naszym Instytut Archeologii UMK w Toruniu dołączył dr Jérôme Robitaille.
Pan doktor będzie zatrudniony na stanowisku post-doc w ramach międzynarodowego projektu pt. „Surowce pochodzenia roślinnego w życiu środkowoholoceńskich społeczności zbieracko-łowiecko-rybackich strefy południowo-wschodniego wybrzeża Morza Bałtyckiego” ( partsproject.umk.pl/ ), kierowanego przez dr hab. Grzegorza Osipowicza, prof. UMK.
 
Dr Jerome Robitaille jest etnoarcheologiem, którego badania koncentrują się na funkcjonalnych, społecznych i symbolicznych praktykach związanych z narzędziami kamiennymi — ich wytwarzaniu, użytkowaniu, funkcji i porzucaniu.
Jest autorem książki ‘Analyse fonctionnelle de l’outillage de broyage de Tell el-Iswid: Approche expérimentale et ethnographique’ wydanej przez Éditions Universitaires Européennes, a także wielu artykułów i rozdziałów w książkach.
Przed dołączeniem do zespołu dr hab. Grzegorza Osipowicza, prof. UMK w Instytut Archeologii UMK w Toruniu dr Robitaille pracował jako post-doc w Monrepos - Archäologisches Forschungszentrum und Museum (Monrepos Research Centre & Museum), będącym częścią muzeów w Leipzig w Niemczech, gdzie wraz ze swoim zespołem zyskał międzynarodowe uznanie dzięki odkryciu dowodów na łowienie ryb za pomocą sieci i koszy w okresie magdaleńskim  ( https://www.independent.co.uk/.../european-ancient... ).
Dr Robitaille specjalizuje się w analizie traseologicznej, w tym analizie funkcjonalnej, koncentrując się na porównawczej ewolucji systemów technicznych w różnych kontekstach.
Jego praca łączy podejścia archeologiczne i etnograficzne w celu zbadania, jak systemy techniczne ewoluują, są adaptowane, przekazywane oraz jak zyskują znaczenie w różnych kontekstach kulturowych.
Jego badania etnograficzne analizują, w jaki sposób ludzie wchodzą w interakcje ze swoim otoczeniem, materiałami i narzędziami — wysuwając na pierwszy plan wiedzę i doświadczenie lokalnych społeczności.
Etnograficzne wywiady dr. Robitaille’a oraz eksperymentalne rekonstrukcje stanowią porównawczą podstawę do zrozumienia eksploatacji zasobów mineralnych i roślinnych, innowacji morfologicznych, zapożyczeń technicznych w narzędziach kamiennych oraz transmisji kulturowej.
Jego badania nad kinematyką podczas użytkowania narzędzi kamiennych służą identyfikacji różnic wynikających z efektywności oraz uwarunkowań kulturowych.
Prace archeologiczne dr. Robitaille’a są inspirowane jego doświadczeniem etnograficznym.
Bada on mechanizmy innowacji morfologicznych, dyfuzji oraz zapożyczeń technicznych poprzez analizę artefaktów pochodzących z różnych stanowisk i okresów historycznych. Łącząc metodę chaîne opératoire, teorię designu, antropologię technologii oraz analizy laboratoryjne, badania dr Robitaille’a mają na celu rekonstrukcję organizacji gospodarczej, struktur społecznych oraz dynamiki kulturowej prehistorycznych i współczesnych niewielkich społeczności.
Jego praca wnosi istotny wkład do debat na temat innowacji, adaptacji i odporności danych społeczności w długofalowej historii człowieka.
 
 
Dr Jerome Robitaille is an ethnoarchaeologist with focus on the functional, social, and symbolic practices that are embodied and surround stone tools; their production, use, function, and discard. He is the author of the book ‘Analyse fonctionnelle de l’outillage de broyage de Tell el-Iswid: Approche expérimentale et ethnographique.’ published by Éditions Universitaires Européennes, and many articles and book chapters.
Prior to joining Torun University, Dr. Robitaille served as a Postdoctoral Researcher at the Monrepos Research Centre & Museum, part of Leiza Museums in Germany, where he and his team gained international public recognition for their discovery of evidence of fishing with nets and baskets in the Magdalenian (https://www.independent.co.uk/.../european-ancient...).
Dr Robitaille specializes in usewear and functional analysis, with focus on the comparative evolution of technical systems within different contexts. His work integrates archaeological and ethnographic approaches to explore how technical systems evolve, are adapted, transmitted, and acquire meaning across diverse cultural contexts. His ethnographic research examines how people engage with their environments, materials, and tools—foregrounding local voices and embodied experiences.
Dr Robitaille’s ethnographic interviews and experimental replications provide a comparative foundation for understanding mineral and botanical resources exploitation; morphological innovation, technical borrowing in stone tools, and cultural transmission. His study of kinematics during stone tool use serves to identify efficiency-related and cultural based differences.
His archaeological work is informed by his ethnographic experience. Dr Robitaille explores the mechanisms of morphological innovation, diffusion, and technical borrowing, through the analysis of artefacts found at different sites of different time-periods. By combining chaîne opératoire, design theory, the anthropology of techniques, and laboratory-based analysis,
Dr. Robitaille’s research aims to reconstruct the economic organization, social structures, and cultural dynamics of prehistoric and contemporary small-scale societies. His work contributes to debates on innovation, adaptation, and resilience in long-term human histories.
 
 
#UMK | #UMK_badawczy | #PARTSproject | #Team for Traceology and Residue Studies

DNI TORUNIA w reliktach średniowiecznego kompleksu Ducha Świętego na Bulwarze Filadelfijskim

Zapraszamy do zwiedzania wykopalisk na Bulwarze Filadelfijskim
Instytut Archeologii UMK w Toruniu oraz Muzeum Okręgowe w Toruniu w dniu 21. czerwca (sobota), w godz. 10-13, w ramach DNI TORUNIA zapraszają do zwiedzania terenu wykopalisk w strefie zalegania reliktów średniowiecznego kompleksu Ducha Świętego na Bulwarze Filadelfijskim (pomiędzy Bramą Klasztorną a Hotelem Bulwar)
Ponadto informujemy, że  w dniach 23-24 czerwca, w godz. 10-12 na terenie w/w wykopalisk organizujemy dla mieszkańców Torunia oraz turystów DNI OTWARTE, w trakcie których będzie można przyjrzeć się pracy archeologów i zapoznać się ze stosowanymi przez nich metodami.

Promocja monografii cmentarzyska w Grucznie

24 czerwca o godz. 17.00 w Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu odbędzie się uroczystość promocji monografii cmentarzyska w Grucznie, będącej efektem dwuletniego projektu finansowanego przez MKiDN realizowanego wspólnie przez Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu i Instytut Archeologii UMK w Toruniu.
 
https://www.facebook.com/photo?fbid=1315596790000603&set=a.553931529500470

Nasza Badaczka w Chinach

Dr Magdalena Krajcarz z Instytut Archeologii UMK w Toruniu realizuje staż badawczy na Peking University w ramach mobilności IDUB UMK.
We współpracy z dr Feng Yue (School of Archaeology and Museology Peking University) rozpoczynają badania w zakresie analiz tafonomicznych kości zwierzęcych z nowo odkrytego archeologicznego stanowiska jaskiniowego Hongyandong (Kotlina Syczuańska), w którego badaniach wykopaliskowych bierze udział dr M. Krajcarz.
W trackie pobytu dr Krajcarz wygłosiła również wykład pt. „A Brief (Pre-)History of the Domestic Cat archaeozoological and biomolecular perspective”.

Najnowszy tom Sprawozdań Archeologicznych dedykowany prof. Jolancie Małeckiej-Kukawce

Właśnie ukazał się najnowszy tom Sprawozdań Archeologicznych (numer 76/1), jednego z najważniejszych i najlepszych periodyków archeologicznych w naszym kraju, publikowanych w języku angielskim. Tom ten dedykowany jest Pani Profesor Jolancie Małeckiej-Kukawce, wieloletniemu i zasłużonemu pracownikowi Instytutu Archeologii UMK, w podziękowaniu za jej wkład w rozwój metody traseologicznej w Polsce. Redakcji tej wyjątkowej publikacji, z ramienia naszej Uczelni, podjęli się członkowie Zespołu do badań traseologicznych i studiów nad rezyduami, działającego przy WNH dr hab. Grzegorz Osipowicz, prof. UMK oraz dr Justyna Orłowska.

więcej informacji

Archiwum